Biesiady duchowe

    Działalność odczytową Zarząd kontynuował wytrwale przez wszystkie pionierskie lata, aż do wybuchu wojny narodów i później aż do  1939r. Prelegentami najczęściej byli działacze Oddziału, jednocześnie kieleccy obywatele cieszący się powszechnym autorytetem. Wszyscy służyli jednej idei zakreślonej przez Aleksandra Janowskiego w 1885r.: Miliony Polaków kraju swego nie zna, a powinno kraj znać, by tym goręcej go kochać, kochać i szanować. Dla naszych poprzedników poważnym problemem  był brak własnej sali odczytowej, dlatego zbierano się w różnych miejscach, m.in. w Szkole Handlowej Żeńskiej, w Szkole Handlowej Męskiej, w Resursie Obywatelskiej ulokowanej na I p. Hotelu Bristol, w Teatrze Ludwika, w domu Stowarzyszenia św. Zyty. Od początku ustalono, że wstęp na odczyt jest za odpłatnością w zróżnicowanej wysokości: dla członków PTK – 15 kopiejek, dla innych osób – 25 kopiejek, dla młodzieży szkolnej – 5 kopiejek. Z czasem odpłatność ulegała niewielkim zmianom. Uzyskiwane dochody kierowane były na własne potrzeby Oddziału, np. na zakup aparatu fotograficznego, ale również przekazywane były na szlachetne cele charytatywne. Kielczanie łaknęli mądrego i pięknego słowa, niejednokrotnie tłumnie wypełniali sale odczytowe i gromkimi brawami nagradzali prelegentów. Bywało i tak, że z braku miejsc nie wszystkim udawało się kupić bilet wstępu. Stałą oprawą prelekcji były przeźrocza wyświetlane za pomocą tzw. lampy Alladyna oraz pokazy eksponatów. W ocenie ówczesnych kielczan, żyjących w dobie zaboru rosyjskiego, były to prawdziwe biesiady duchowe.
    W 1909r. akcję odczytową rozpoczął Bolesław Markowski /1862 - 1936/, i tak: 28 lutego przedstawił temat Ziemia kielecka pod względem topograficznym, 14 marca temat Dolinami Czarnej Nidy i Nidzicy, a 25 kwietnia temat Od Częstochowy do Krakowa. Podejmując taką problematykę prelegent udowadniał, że trud i nawyk wycieczkowania nie był mu obcy. Tak było w istocie, gdyż w Gimnazjum Kieleckim był wychowankiem prof. Feliksa Rybarskiego, który wbrew doktrynom rosyjskich władz oświatowych przekazywał młodzieży swoje umiłowanie dziejów ojczystych i organizował jej wycieczki terenowe, stając się prekursorem na tym polu. Dzięki takim profesorom rusyfikacja była „syzyfowymi pracami”. Trzeba podkreślić, że B.Markowski przez wiele lat był dumą Oddziału Kieleckiego PTK, niestrudzonym w pracy społecznej dla Kielc, był również pierwszym dyrektorem i rzeczywistym organizatorem kieleckiej Izby Skarbowej, wiceministr em Skarbu,  rektorem i profesorem Wyższej Szkoły Handlowej w Warszawie. 

    Kolejnym prelegentem 16 maja 1909r. był prof. T. Włoszek, szanowany powszechnie weteran powstania styczniowego i kustosz muzeum PTK, który przedstawił nowe fakty z dziejów Świętego Krzyża. Był to już trzeci odczyt z tego cyklu.
    Bardzo barwną postacią z grona miejscowych prelegentów był Stanisław Jan Czarnowski /1847-1929/, z zamiłowania archeolog, speleolog, podróżnik, z wykształcenia prawnik, z zawodu dziennikarz, a prywatnie kolega szkolny Aleksandra Głowackiego czyli Bolesława Prusa z czasów gdy obaj byli uczniami w Kielcach. Był działaczem PTK w Kielcach i Miechowie oraz założycielem Towarzystwa Przyjaciół Ojcowa. Swój odczyt w dniu 10 czerwca 1909r. w całości poświęcił wynikom własnych badań kilkudziesięciu jaskiń w okolicach Ojcowa. Przedstawił metody sporządzania planów sytuacyjno-wysokościowych, metodykę badań osadów dennych oraz zaprezentował szereg wykopalisk, w tym świetnie zachowaną czaszkę niedźwiedzia jaskiniowego.
    Po przerwie wakacyjnej akcję odczytową wznowił 31 października 1909r. Wacław Jaskłowski prezentując temat „Bożogrobcy w Miechowie”. Był on adwokatem przysięgłym pracującym najpierw w Miechowie, a później w Kielcach jako sędzia , również dzielił swoją aktywność społeczną pomiędzy Oddziałami PTK w Miechowie i Kielcach. Prelegent podkreślił, że w znacznym stopniu korzystał z wyników badań regionalisty miechowskiego śp. Wiktora Markowskiego, który był ojcem wspomnianego wyżej Bolesława. Na tym przykładzie widzimy, że zamiłowanie do krajoznawstwa może i powinno być dziedziczne.
Popularnym prelegentem był Zdzisław Lenartowicz, wykształcony artysta malarz. Jego krajoznawcze zainteresowania obejmowały głównie archeologię i z tym nastawieniem regularnie odwiedzał Ziemię Sandomierską. Miał bardzo konkretne odkrycia i zwoził do kieleckiego muzeum krajoznawczego niezwykłe eksponaty, m.in. urny, ozdoby bursztynowe i brązowe, wyroby kamienne, szczątki kostne. W czasie odczytu 28 listopada 1909r. opowiadał o 5 nowych grobach z epoki neolitu odkrytych pod Sandomierzem, w których dzięki kamiennej obudowie zachowało się szereg cennych przedmiotów.
Ostatnim prelegentem w 1909r. był Kazimierz Mayzel, nauczyciel Żeńskiej Szkoły Handlowej. W dniu 20 grudnia przedstawił temat społeczny Jeden z wielkich dokumentów ludzkości. Rzecz dotyczyła francuskiej deklaracji praw człowieka i obywatela z 1791r. Prelegent zakończył swe wystąpienie stwierdzeniem, że dokument ten był objawieniem jak słońce poranne na niebie.