Historia Oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Kielcach, zapoczątkowana 15 marca 1908r. toczy się kołem w nieprzerwanym ciągu 100 lat. Nikt nie ma wątpliwości, że wszystko co najpiękniejsze było w PTK przeszło w 1950r. prawem dziedzictwa kulturowego do PTTK. Ta organizacja nie ma za sobą tzw. „błędów i wypaczeń”, za które winna się wstydzić i przepraszać. Może zatem rodzić się pytanie, gdzie tkwiła i nadal tkwi siła duchowa ludzi tu zrzeszonych. Na takie pytanie odpowiedź musi być prosta bez zawiłości socjologicznych. Siła duchowa promieniowała z serc ludzi wielkich charakterów i szlachetnych, rozumiejących bez słów czym jest kraj ojczysty, czym jest miłość do rodzinnej ziemi i ludu tej ziemi, czym jest ofiarna służba i patriotyzm. Takimi ludźmi byli twórcy PTK w Warszawie – Aleksander Janowski, Karol Hoffman, Kazimierz Kulwieć, Mikołaj Wisznicki, Zygmunt Gloger, Ludomir Sawicki, Stanisław Thugutt /w latach 1901-1904 mieszkał i pracował w Ćmielowie/, Wacław Nałkowski, Jan Bułhak, a w Kielcach – prezydent Władysław Garbiński, dr Mieczysław Zawadzki, Tadeusz Włoszek, Mieczysław Koczanowicz, Zdzisław Lenartowicz, Bolesław Markowski, Jan Czarnocki, Jan Samsonowicz, Edmund Massalski, Edmund Padechowicz, Władysław Kosterski-Spalski, Sylwester Kowalczewski i wielu innych, wszak to 100 lat historii.
     W okresie od 1908 do 1933r. historię Kieleckiego Oddziału PTK pisał systematycznie Tadeusz Włoszek, będący niezapomnianym kustoszem muzeum krajoznawczego, które stało się kamieniem węgielnym dla dzisiejszego Muzeum Narodowego w Kielcach. Zapiski kustosza są rozproszone w Gazecie Kieleckiej, w Ziemi i w Rocznikach PTK. 
     Drugim kronikarzem tych dziejów był Władysław Kosterski-Spalski, który opublikował w Roczniku Muzeum Świętokrzyskiego /T.1-1963r./ bardzo cenny artykuł pt. Historia Muzeum Świętokrzyskiego w Kielcach. 
    Dzięki osobistemu zaangażowaniu Jana Wróblewskiego w 1982r. wydana została praca Sylwestra Kowalczewskiego, wręcz fundamentalna, pt. Kartki z działalności Kieleckiego Oddziału PTK 1908-1950.
     Kolejni autorzy Adam Massalski i Andrzej Rembalski wydali w 1983r. pracę pt. Polskie Towarzystwo Krajoznawcze na Kielecczyźnie 1908-1950 , w której wiele miejsca poświęcili kieleckiej historii PTK oraz ludziom PTK.
     Szczególnym przyczynkiem do ogólnej historii jest praca Teresy i Zdzisława Sabatów wydana w 1988r. – Groby działaczy PTK i PTTK na kieleckich cmentarzach, zawierająca biogramy 20 najznamienitszych działaczy turystyczno-krajoznawczych.
     Następne publikacje autorstwa Tadeusza Pluty /1984r./ - Zorganizowany ruch turystyczno-krajoznawczy w Kielcach w latach 1908-1983 oraz Tadeusza Miarki /1998r./ - 90 lat Oddziału Świętokrzyskiego PTTK oraz najnowsza publikacja tegoż autora 100-lecie Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego i Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w Kielcach i na ziemi kieleckiej /2008r./ w znacznym stopniu dotyczą czasów najnowszych mających szerokie grono świadków.

     Prezentowany niżej tekst, ułożony w konwencji zbioru gawęd, powstawał od kwietnia 2007r. i był publikowany na łamach pisemka Przygodnik wydawanego przez Klubu Turystów Pieszych „Przygoda” Oddziału PTTK w Kielcach.  Autor zdaje sobie sprawę, że taka forma nie jest pełną historią Oddziału PTK-PTTK w Kielcach, że o wielu ludziach i o wielu sprawach nie wspomniano. Nie odkryto wielu dokumentów źródłowych przechowywanych nie tylko w państwowych archiwach, ale również w domowych zakamarkach. Zamysłem autora było odkurzenie kamienia filozoficznego tej szlachetnej organizacji społecznej i pokazanie nieprzemijających wartości ideowych. Od gawędy jest bardzo blisko do legendy owianej sentymentem i subtelnością uczuć. Każdy z nas idąc dalej w głąb dziejów naszego Towarzystwa znajdzie ludzi wielkich charakterów i pięknych czynów, takich o których pisał Adolf Dygasiński: